7 ข้อควรรู้ ก่อนผันตัวเป็นนักลงทุน หุ้นกู้
สำหรับใครที่อาจเคยได้ยินคำว่า หุ้นกู้ มาบ้างแล้ว ไม่ว่าจะจากสำนักข่าวต่าง ๆ หรือจากสื่อออนไลน์ ทำให้อยากรู้ว่าหุ้นกู้คืออะไร หรือใครที่กำลังสนใจและต้องการจะลงทุนกับสิ่งนี้บ้าง เพราะหุ้นกู้กำลังเป็นธุรกิจระดมทุนที่กำลังมาแรงและได้รับความนิยม แต่ในขณะเดียวกันก็มีข่าวออกมาเรื่อย ๆ เช่นกัน เรื่องของการผิดนัดชำระหนี้หุ้นกู้จนกลายเป็นข่าวประเด็นร้อน มีผู้เสียหายจำนวนไม่น้อยจากกลลวงของนักต้มตุ๋น หรือจากบริษัทบางแห่งที่ไม่มีศักยภาพเพียงพอในการจ่ายเงินปันผลแก่สมาชิก วันนี้เราจึงมีสิ่งที่ควรรู้ก่อนลงทุนหุ้นกู้มาให้ผู้ที่กำลังสนใจได้นำไปประกอบในการตัดสินใจ แต่จะมีอะไรที่คุณควรรู้ก่อนทุ่มทุนลงไปบ้าง เราไปทำความรู้จักกับหุ้นกู้กันก่อนค่ะ
หุ้นกู้คืออะไร
หุ้นกู้ หรือ Corporate Bond คือ ตราสารหนี้ที่ออกโดยภาคเอกชน โดยมีวัตถุประสงค์ในการระดมทุนเพื่อนำไปใช้ในกิจกรรมต่าง ๆ ของบริษัท เช่น การลงทุนขยายกิจการ การทำโรงงาน การซื้ออุปกรณ์ต่าง ๆ เข้าองค์กร เป็นต้น และเมื่อไรที่เราร่วมเงินลงไปในกองทุนนั้น จะกลายเป็นนักลงทุนที่ซื้อหุ้นกู้ของบริษัท หมายความว่า เราเป็นผู้ให้เงินกู้กับบริษัทที่ออกหุ้นกู้ หรือพูดกันให้เข้าใจง่าย ๆ คือ เราเป็น “เจ้าหนี้” ส่วนบริษัทคือ “ลูกหนี้” นั่นเอง
ส่วนระยะเวลาของการจ่ายดอกเบี้ย และอายุหุ้นกู้จะมีความแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขที่กำหนดมาของแต่ละแห่ง เช่น จ่ายดอกเบี้ยปีละ 2 – 4 ครั้ง ส่วนอายุหุ้นกู้อาจมีตั้งแต่ 3 , 5 , 9 หรือ 12 ปี เป็นต้น ซึ่งดอกเบี้ยที่ได้นั้นมากกว่าการฝากเงินกับธนาคารทั่วไป ทำให้หุ้นกู้กลายเป็นการลงทุนที่ได้รับความสนใจอย่างรวดเร็ว แต่ก็มาพร้อมกับความเสี่ยงที่อาจทำให้สูญทั้งเงินต้นและดอกเบี้ยจากการทุจริตของบริษัท หรือกลายเป็นเหยื่อของมิจฉาชีพที่แฝงตัวมากับธุรกิจหุ้นกู้ ดังนั้น ก่อนที่จะลงทุนหุ้นกู้ที่ไหนก็ตาม ควรพึงระลึกถึงข้อต่อไปนี้
- ศึกษาข้อมูลของหุ้นกู้
ก่อนลงทุนทุกประเภท เราจะต้องมีการศึกษาข้อมูลของสิ่งนั้น ๆ ให้ดีเสียก่อน เพื่อป้องกันความเสียหายที่อาจทำให้เราต้องสูญเงินเปล่า กรณีของการลงทุนหุ้นกู้ก็เช่นกัน เราจะต้องทำความเข้าใจว่าหุ้นกู้คืออะไร โดยศึกษาข้อมูลสำคัญได้จาก Factsheet (ข้อมูลสำคัญของตราสาร) ซึ่งจะมีการจัดอันดับความน่าเชื่อถือ รวมไปถึงงบการเงินของแหล่งหุ้นกู้นั้น ๆ เพื่อให้ทราบถึงประวัติและรายละเอียดของบริษัท ผู้ออกหุ้นกู้เป็นใคร ทำอะไร วัตถุประสงค์ อายุหุ้นกู้กี่ปี ดอกเบี้ยเท่าไร ปันผลกำไรอย่างไร เป็นต้น
- ความเสี่ยงเรื่องใดที่ต้องพิจารณา
ความเสี่ยงเรื่องสภาพคล่อง : ที่บริษัทอาจไม่สามารถขายหุ้นกู้ได้ก่อนครบกำหนด
ความเสี่ยงเรื่องราคา : หากขายหุ้นก่อนครบกำหนด อาจไม่ได้ในราคาที่ต้องการ แต่ก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่น ๆ ด้วย
ความเสี่ยงเรื่องการผิดนัดชำระหนี้ : อาจไม่ได้รับดอกเบี้ยหรือเงินต้นคืน หากเกิดความผิดพลาดในการดำเนินธุรกิจ หรือผลประกอบการไม่เป็นไปตามคาด หรือมีการทุจริตเกิดขึ้น
- ปัจจัยความเสี่ยงใดที่ควรพิจารณา
ความสามารถในการรับความเสี่ยงของนักลงทุนแต่ละคนไม่เท่ากัน ดังนั้น ปัจจัยที่ควรนำมาใช้ประกอบในการพิจารณาก่อนตัดสินใจลงทุนเบื้องต้น มีดังนี้
- ความน่าเชื่อถือ หรือ Credit Rating หากอันดับความน่าเชื่อถือของบริษัทดี มี invertment grade ก็จะมีความเสี่ยงต่ำ แต่ดอกเบี้ยอาจไม่สูง ซึ่งส่วนใหญ่หุ้นกู้ที่ให้ดอกเบี้ยสูง ๆ จะเป็นหุ้นกู้ที่ไม่มีในการจัดเครดิต และมีความเสี่ยงสูงต่อการผิดชำระหนี้ด้วยเช่นกัน
- ประเภทของหุ้นกู้ เนื่องจากหุ้นกู้แต่ละประเภท และแต่ละแห่งของแหล่งระดมทุน มีความเสี่ยงที่แตกต่างกันไป จึงต้องตรวจสอบประเภท แหล่งที่มา รายละเอียด และประวัติผู้ออกหุ้นกู้จากแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ ก่อนลงทุนธุรกิจหุ้นกู้ทุกครั้ง ไม่ว่าจะเป็นหุ้นกู้ด้อยสิทธิ หุ้นกู้ไม่ด้อยสิทธ หุ้นกู้แปลงสภาพ ฯลฯ
- ผู้แทนผู้ถือหุ้นคือใคร ทำหน้าที่อะไรบ้าง
ผู้แทนผู้ถือหุ้น คือ ตัวแทนของผู้ถือหุ้นกู้ ซึ่งจะทำหน้าที่ในการติดตามบริษัทที่ออกหุ้นกู้มีการดำเนินการตามข้อกำหนดที่ตกลงไว้หรือไม่ หากทางบริษัทผิดชำระหนี้ ไม่จ่ายดอกเบี้ย ทำผิดเงื่อนไขหรือข้อตกลง ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ จะทำหน้าที่รวบรวมข้อมูลต่าง ๆ และเรียกร้องให้บริษัทออกมาชี้แจงและดำเนินการตามเงื่อนไขของข้อตกลงระหว่างบริษัทกับผู้ถือหุ้นกู้
- ติดตามผลอยู่เสมอ
ในฐานะที่เราเป็นเจ้าหนี้ ควรติดตามความเคลื่อนไหวของบริษัทอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้ได้รู้ถึงผลตอบแทนของเงินกู้ที่เราลงทุนไปกับบริษัท เป็นการรักษาผลประโยชน์ของตัวเราเอง โดยเฉพาะเรื่องผลการดำเนินงานงบการเงิน รวมไปถึงการดำเนินการที่ควรเป็นไปตามข้อกำหนดและเงื่อนไขที่ตกลงกันไว้ เพราะหากเห็นถึงความผิดปกติ หรือมีความเสี่ยงที่บริษัทอาจผิดชำระหนี้ จะได้หาวิธีการรับมือ อาจพิจารณาขายในตลาดรอง หรือแจ้งผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ เพื่อให้เขาได้ดำเนินการรักษาผลประโยชน์ของเรา
- ขยายอายุหุ้นกู้
บางบริษัทผู้ออกหุ้นกู้มีเหตุเกิดขัดข้อง อาจทำให้ชำระหนี้ล่าช้า เกินกำหนด หรือไม่สามารถชำระคืนหนี้ได้ ทำให้ต้องมีการจัดประชุมเพื่อแถลงและขอขยายระยะเวลาชำระคืนเงินต้น หากเกิดกรณีเช่นนี้ เราในฐานะผู้เป็นเจ้าหนี้ควรถามถึงสาเหตุที่ไม่สามารถชำระหนี้ อุปสรรคเกิดจากอะไร แผนการรับมือของบริษัทมีอะไรบ้าง การชดเชยจากการเสียผลประโยชน์มีอะไรบ้าง ตลอดไปจนถึงผลกระทบต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น และถ้าไม่สามารถหาข้อยุติร่วมกันได้ จะสามารถเรียกร้องอะไรได้บ้าง ฯลฯ เพื่อจะได้หาวิธีรับมือได้อย่างเหมาะสม
- ต้องทำอย่างไรหากมีการผิดชำระหนี้
สำหรับนักลงทุนหุ้นกู้ จะมี ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ เพื่อช่วยดำเนินการรักษาผลประโยชน์ของผู้ถือหุ้นกู้ ช่วยดำเนินการฟ้องร้อง บังคับชำระหนี้ เรียกร้องค่าเสียหายให้กับผู้ถือหุ้นกู้ ด้วยเหตุนี้ ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้อาจต้องมีการจัดประชุมผู้ถือหุ้นกู้เพื่อขออนุมัติในการดำเนินการ ดังนั้น ผู้ถือหุ้นกู้จึงควรใช้สิทธินี้เพื่อรักษาผลประโยชน์ของตน
อย่างไรก็ตาม ทุกการลงทุนมีความเสี่ยง จึงควรศึกษาข้อมูลให้ดี และทำความเข้าใจให้ถ่องแท้ก่อนลงทุนเสมอ เพื่อเป็นการรักษาผลประโยชน์ของตน เพราะเงินในกระเป๋าของเราใครก็เอาไปไม่ได้ หากเรามีความรัดกุมในการดูแลรักษา และมีการวางแผนจัดสรรเงินให้เหมาะสมกับความเสี่ยงตามกำลังความสามารถของเราเอง ขอให้ทุกท่านโชคดีมีกำไรกับการลงทุนค่ะ